Bijeffecten en uitleg
Een hond onder narcose brengen is al niet fijn, maar soms krijgen de eigenaren een schok als ze hun hond weer zien ontwaken. Soms kan dit gepaard gaan met wat lijkt op stuiptrekkingen en grommen. Met de hond is op dat moment totaal geen contact te krijgen. Erger nog, het kan voorkomen dat ze agressief reageren terwijl het normaal de liefste hond ter wereld is. Omdat meer mensen hier mee in aanraking kunnen komen, hebben we deze vraag neergelegd bij onze dierenarts. Zij kwam terug met het volgende:
Echt agressief zijn met het wakker, heb ik nog nooit meegemaakt. Elke hond reageert anders op narcose middelen en het verschilt dus ook hoe snel ze “mentaal” weer de oude zijn. Bij de meeste honden is dit de dag erop (na een nacht lekker verder uit slapen) sommige honden, zeker als ze wat ouder zijn, doen er 3-5 dagen over om weer helemaal het oude karakter te hebben.
Daarom geven wij de honden ook niet half slapend mee na een operatie of narcose, omdat we willen dat ze weer redelijk stabiel kunnen lopen en ook op basis van het op dat moment getoonde gedrag de eigenaar een goed beeld kunnen geven wat hij de komende uren kan verwachten aan sloomheid, “afwijkend gedrag” en de verwachte herstel snelheid. Meestal kunnen we hier door onze ervaring een goede inschatting van maken.
Wat we regelmatig zien is dat honden die zo en zo al de neiging hebben om wat agressief te zijn (met name angstagressie) of die heel neurotisch/ druk zijn eerder mogelijk wat afwijkend/agressief kunnen reageren na wakker worden. Dit omdat ze dan nog onvoldoende wakker zijn en prikkels heftiger door krijgen, verrast worden omdat ze iets niet aan zien komen, of van slag zijn omdat ze niet kunnen reageren zoals ze zouden willen. Maar bij 99% van de honden die wij onder narcose hebben, geeft dit geen agressief gedrag hooguit wat chagrijnig zijn. Maar eigenlijk alle honden zijn al door deze fase heen voor we ze überhaupt mee naar huis geven, dus de baas merkt er dan niks van omdat hij mentaal weer wakker genoeg is om normaal op de baas te reageren.
Bepaalde pijnstillers (de morfine achtige) kunnen bij honden die er gevoelig voor zijn wel een ander reactie patroon geven. Ze werken dan vaak langer door dan de gebruikelijke 6-8 uur, het dier is langer sloom en reageert wat afwezig, best te vergelijken met stoned. In zo’n geval zien we dit al met meegeven van het dier en wordt daar ook voor gewaarschuwd. Bij bepaalde ingrepen is deze pijnstiller gewoon nodig omdat de normale pijnstilling gewoon niet voldoende werkt. Denk hierbij aan alle orthopedische operaties.
Pijn na een ingreep is een andere reden om eventueel agressief te reageren. De hond snapt niet waarom hij ineens met wat pijn wakker wordt en is daar chagrijnig door en kan dit dan dus even afreageren. Dit word dan versterkt door het mentaal nog niet helemaal de oude zijn zeker de eerste 12 uur na de operatie. Dit gebeurd vooral bij de wat dominantere honden die normaal gesproken al maar net onder de baas staan. De minder dominante honden zijn in zo’n geval namelijk alleen maar blij met de steun en aandacht van het baasje.
Kortom zeker de eerste 12 uur na de operatie is de hond van slag, is hij mentaal minder stabiel en is het reactie vermogen sterk verminderd. dit is gewoon vergelijkbaar met mensen, de hond hersteld zelfs nog wat sneller. Bij 99% van de dieren moet dit bij meegeven naar huis door de dierenarts thuis absoluut geen problemen meer geven omdat ze op dat moment al voldoende hersteld zijn.
Honden die na een narcose blijvend agressiever blijven komen zelden voor. Vaak was er dan op hersen niveau iets al niet helemaal goed en heeft de narcose dat proces versneld. Bij erg dominante of juist bange honden kan bij het niet goed aanpakken van het onder narcose brengen (en dan heb ik het niet over de gekozen middelen) natuurlijk gedragsmatig wat fout gaan. Maar over het algemeen uit zich dat daarna in angst(agressie) bij de dierenarts en veranderd er niks in de thuissituatie.
Samengevat:
– Een dierenarts moet je vertellen hoe hij/zij inschat wat de situatie van de komende uren gaat worden. Als de dierenarts het niet verteld, vraag er dan naar!
– Een dierenarts mag/moet een hond niet meegeven aan mensen als deze nog niet voldoende ontwaakt is.
– Oudere honden hebben vaak langer nodig om geheel te herstellen
– Honden die al problemen vertonen of er tegen aan hikken, kan dit gedrag versterkt worden door de narcose
– Honden die uit narcose komen, hebben pijn. Een dier die pijn heeft kan vervelend reageren naar de omgeving, helemaal als daar ook nog een bepaalde versuftheid bij komt. Ze reageren dan defensief als bescherming voor zichzelf
Onderstaand is nog een stukje over de narcose zelf, ook geschreven door de dierenarts.
Het wegbrengen voor een operatie is zowel voor hond als baasje altijd spannend. Grote vraag van veel mensen is altijd: wat is nu precies het narcose risico?
Het aanwezige narcose risico word bepaald door de volgende punten:
1.Een goed lichamelijk onderzoek voorafgaand aan de narcose om aanwezige risico’s op te sporen, zoals bijvoorbeeld een hartruis.
2.De juiste keuze van narcosemiddelen in de voor het individuele dier juiste doseringen. Er is dus geen standaardnarcose, dit moet per dier bekeken worden!!!!!!!
3.Een goede controle van ademhaling, hartslag, en temperatuur tijdens de operatie.
4.En heel belangrijk: een goede controle tijdens het wakker worden van de hond. Regelmatig controleren van de ademhaling, pols, temperatuur, vrij zijn van de adem weg en het tijdig wakker spuiten als de gebruikte narcosemiddelen dit mogelijk maken. Te snel wakker spuiten kan ook spierkrampen en lichte agressie veroorzaken omdat dan nog niet alle middelen uitgewerkt zijn
5.Goede uitleg aan de eigenaar bij weer naar huis gaan van de hond over wat hij kan verwachten van de na effecten van de narcose.
Als dierenarts hebben we de beschikking over een groot aantal verschillende narcosemiddelen, die we alleen of in een combinatie kunnen gebruiken (met als voordeel dat we van beide dan minder hoeven te geven). Elk middel heeft zijn gewenste effecten maar ook een minder gewenste extra belasting van een of meerdere orgaansystemen zoals het hart, de longen, de lever en/ of de nieren.
Een (jonge) gezonde hond kan prima met deze “extra” belasting omgaan , waardoor het narcose risico zeer klein is. De honden worden na de operatie over het algemeen snel wakker, willen ‘s avonds al weer eten en even uit, en zijn dan de volgende dag bij het geven van een goede pijnstilling (afhankelijk van de ingreep) weer vrijwel de oude.
Bij de zogenaamde senior honden ligt het risico wat hoger. Bij deze honden kan er namelijk sprake zijn van onderliggende problemen zoals beginnend nier- of leverfalen. Daarom raden we ook bij alle honden ouder dan 8 jaar een bloedonderzoek aan voorafgaand aan de narcose. Vinden we hierin afwijkingen dan kunnen we voor andere middelen kiezen die zo min mogelijk door de lever of nieren uitgescheiden hoeven te worden. Indien nodig kunnen we dan ook door middel van een infuus de lever en nierfunctie ondersteunen. Op deze manier kunnen we er dan voor zorgen dat het narcoserisico gering is en dat het nier- of leverfalen ook niet erger word door de narcose.
Bij het horen van een hartruis moet er eerst een echo van het hart gemaakt worden voor het dier onder narcose gaat. Afhankelijk van de ernst en het type van de hartafwijking kunnen we dan bepalen of het verantwoord is om de hond onder narcose te brengen en zo ja met welke narcose middelen. Het narcoserisico blijft in dit geval altijd groter.
Een extra aandachtspunt is de narcose bij alle kortsnuitige honden (bulldog, mopshond etc.). Door de afwijkende bouw van de neus, luchtwegen en het gehemelte hebben dit type honden normaal al moeite met de ademhaling. Zodra ze wat verdoofd raken door de narcosemiddelen zal door ontspannen van alle spieren in veel gevallen de luchtpijp afgesloten worden waardoor ze kunnen stikken. Deze honden moeten op dit moment dus heel snel geïntubeerd worden zodat ze weer een vrije adem weg hebben. Met name de recovery (het wakker worden) kan bij deze rassen kritisch zijn, de tube mag er pas uit op het moment dat ze echt weer goed zelf kunnen slikken en ademen (wat in veel gevallen neerkomt op net voordat ze tube op willen gaan eten!!!) en ook de uren daarna moet de ademhaling goed gecontroleerd worden. Bij voldoende ervaring met het onder narcose brengen van deze rassen en een goede controle tijdens de recovery is het narcoserisico gering.
Narcose is maatwerk en moet aangepast worden aan het individuele dier, met een goed onderzoek vooraf en een goede controle tijdens en na de narcose is het risico zeer klein.
Met dank aan praktiserend dierenarts Angela van Diergegezondheidscentrum De Limes.
