Je bent lekker onderweg naar huis van je werk en komt op een T-splitsing. Het is spitsuur en er zijn verschillende wegen die je naar huis kunnen leiden. Uit ervaring weet je dat je nu linksaf moet gaan. Rechtsaf is normaal sneller, maar in de spits staat die route compleet vast.
Of: het is al laat en donker. Je komt net van een feestje en besluit om terug naar huis te lopen. Plots doemt er een schaduw achter je op. Raak je in paniek en ga je rennen of leg je het naast je neer en sla je er verder geen acht op? Dit alles zal vaak te maken hebben met de omgeving waar in je verkeerd. Is de buurt veilig of niet?
Keuzes, we maken ze elke dag, de hele dag door. Keuzes worden gemaakt op basis van twee hoofdfactoren: waarneming en wat levert het op. Honden werken niet veel anders dan wij mensen. Ook zij baseren hun keuze op wat er in de omgeving gebeurt, gecombineerd met de waarde wat het ze oplevert. In het bovenstaande voorbeeld had de hond eenzelfde reactie kunnen geven. Alleen kunnen zij niet bedenken of de omgeving veilig is, wel of zij zich veilig voelen met de eigenaar. Ze zullen daardoor eerder kiezen voor afwachten wat de eigenaar doet, vluchten, aanblaffen of aanvallen.
Een van de vele problemen die ik tegenkom als hondencoach, is dat honden niet terug willen komen als deze los lopen. Ook hier zie je dat de keuze van de hond beïnvloed wordt door de omgeving en wat het hem oplevert. Waarom zal een hond voor jou kiezen als deze ook leuk kan spelen met andere honden of als hij nu net bezig is dat ene geur spoor te volgen? Om de keuze van de hond te sturen, moet je dus blijkbaar interessanter worden dan die andere hond of dat geurspoor.
Maar hoe kan je die keuzes beïnvloeden? Keuzes maken lijkt zo makkelijk. Toch is het minder vanzelfsprekend dan je verwacht. Ik neem even als voorbeeld een situatie die niet vaak zal voorkomen, maar wel goed tot de verbeelding spreekt.
Je bent op een feestje en het is heel gezellig. Op het feestje zijn 30 mensen aanwezig. De versnaperingen en glazen met drinken gaan er rijkelijk doorheen. Je hebt een goede band met deze mensen en je blijft als laatste achter. Het is inmiddels ver in de nacht en je wil nu wel naar huis om te gaan slapen. Op dat moment vraagt de host om even te helpen met het opruimen. Dat was niet echt wat je in gedachten had, maar omdat het goede vrienden zijn doe je het toch maar.
De tweede versie begint hetzelfde, je bent op het feestje en er is veel om op te ruimen. Maar omdat het zulke goede vrienden van je zijn, stel je voor om even te helpen bij het opruimen. Ze helpen jou ook wel eens en je doet dit graag als wederdienst.
Bij het eerste voorbeeld zal je het doen, maar heb je er eigenlijk geen zin in. En als er nu nog iets gaat tegenzitten, word je helemaal niet blij. In het tweede deel heb je een bewuste keuze gemaakt. Je bent er voor gegaan en als het nu iets langer duurt, is dat niet super leuk, maar leg je er bij neer. Je hebt immers de keuze gemaakt en staat daar volledig achter.
Wat ik hiermee wil aangeven, is dat je eigen keuze altijd sterker is dan als iets wat je opgedragen wordt. Er springen mensen in de winter in ijskoud water tijdens de nieuwsjaarduik. Maar als je een willekeurig persoon vraagt om in het water te springen, doen ze het waarschijnlijk niet. Bepaalde drempels kunnen dus overwonnen worden. En zo gaat dat ook met onze honden.
Wat samenhangt met keuzes maken, is wat ik voor het gemak maar even een wenslijst noem. Alles om ons heen heeft een bepaalde waarde. Zelfs het doen van boodschappen. Zo heeft iedereen voorkeur voor een bepaalde supermarkt. Ook honden hebben deze wenslijst. Op basis van deze lijst worden keuzes gemaakt. Bovenaan staat wat de hond heel graag wil hebben, onderaan de lijst staat wat eigenlijk helemaal niet interessant is. Hoe hoger op de lijst, hoe sneller de hond hier voor kiest.
Wil je dat je hond voor je gaat werken, zorg er dan voor dat je iets hebt wat bovenaan de lijst staat. Om maar even terug te komen op het eerdere voorbeeld waarbij de hond niet voor jou kiest, maar voor die andere hond. Je kan dan meteen de vraag stellen, ben je wel interessant genoeg voor de hond? Nee? Zorg er voor dat je dan iets bij je gaat hebben waardoor de keuze van de hond zal wijzigen.
Zo zie je het ook in het fotovoorbeeld. De Amerikaanse bulldog heeft maar één doel. Althans, zo lijkt het. Ze zal en moet spelen met het paard. Niet echt verstandig en een trap van het paard kan de hond ernstig verwonden. Als ik nu los zou laten, dan is er geen houden meer aan. Een veel gebruikte methode is de hond in volle kracht terug trekken. Maar het kan anders zoals te zien is op de tweede foto. Op de tweede foto heb ik iets simpels als een hondenkoekje in mijn hand. In deze situatie is dit voldoende geweest om haar uit de fixatie te krijgen. In plaats van ze nu voor het paard kiest, gaat ze zitten en geeft ze mij de volle aandacht.
In een tweede voorbeeld gebruik ik de vorm van zelf belonen. Zelf belonen is bijzonder krachtig als je het goed inzet. Het is gebaseerd op dezelfde wenslijst. Ook hier weer de Amerikaanse bulldog. Het enige wat zij wil, is het flostouw. Maar als ik haar nu haar gang laat gaan, dan springt ze hoog op en wil dan het liefst het touw uit mijn handen grissen. Dit is op zijn zachts gezegd heel vervelend en zeker ongewenst. Het gedrag wat ze dan zou vertonen, is opdringerig (Je kan het vergelijken met een kind wat blijft zeuren om een snoepje). Laat je dit gaan, dan kan een hond steeds heftiger worden in het afdwingen van iets wat ze graag willen hebben.
In ruil voor het touw, wat ze heel graag wil hebben, laat ik haar zitten en wachten. Ik wacht totdat ze me rust geeft. Ook kijk ik naar haar fixatie, ze mag niet meer geobsedeerd zijn door het touw. Geeft ze nu wat ik wil, rust, dan krijgt zij wat zij wil, het touw.
Een hond maakt, net zoals wij, keuzes. Deze keuzes zijn beïnvloedbaar en te sturen. Als we weten wat de hond graag wil, dan kunnen we dat inzetten. De hond beloont zichzelf en heeft uiteindelijk zelf de keuze gemaakt. Een sterkere keuze is er niet dan een die je zelf maakt.
